Χωρίς αμφιβολία, μια όμορφη και ελκυστική βιτρίνα προσκαλεί τους πελάτες στο κατάστημα. Πολλές βιτρίνες και προσόψεις καταστημάτων στη διάρκεια της ημέρας αναδεικνύουν τα προϊόντα που παρουσιάζουν, χρησιμοποιώντας το άμεσο ή έμμεσο φως του ήλιου. Όμως, πώς η επιτυχημένη κατά τις πρωινές ώρες βιτρίνα μπορεί να διατηρηθεί όμορφη και ελκυστική μετά τη δύση του ήλιου;

Κριτήρια επιλογής κατάλληλης μεθόδου φωτισμού

Οι φωτισμοί των βιτρινών συνδέονται αδιάρρηκτα τόσο με το προϊόν που φωτίζουν όσο και με τη διακόσμηση που τα περιβάλλει. Σκοπός τους είναι να αναδείξουν τα προς πώληση προϊόντα με τη χρήση μιας καλόγουστης διακόσμησης. Έτσι, για παράδειγμα, μια βιτρίνα με ρούχα θα μπορούσε να φωτιστεί με δύο τρόπους:

α. Τα προϊόντα προς πώληση πρέπει να φωτιστούν με ιδιαίτερη λαμπρότητα, ενώ το υπόλοιπο περιβάλλον της με χαμηλότερη στάθμη φωτισμού, ώστε να ξεχωρίζουν και το μάτι του καταναλωτή να ελκύεται από αυτά. Κατ’ επέκταση η τεχνοτροπία αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει ένα θεατρικό σκηνικό όπου μέσα σε απόλυτο σκοτάδι φωτίζουμε μόνο το προϊόν προς πώληση. Αυτό ίσως θα αποτελούσε ποιοτικά τη καλύτερη τεχνοτροπία ανάδειξης ενός προϊόντος αλλά δυστυχώς δεν εφαρμόζεται γιατί συνήθως οι χώροι της βιτρίνας είναι μικροί και δέχονται αντανακλάσεις από το εξωτερικό περιβάλλον. Έτσι το προηγούμενο παράδειγμα θα αδικούσε την υπόλοιπη βιτρίνα, συνεπώς το προϊόν και το κατάστημα.

β. Ένας δεύτερος τρόπος θα ήταν να προσπαθήσουμε μέσω του φωτισμού να πετύχουμε τη λαμπρότητα του πρωινού φωτός της ημέρας. Το πρωί, το φως που φωτίζει άμεσα ή έμμεσα μια βιτρίνα, λόγω της μεγάλης ισχύος του, έχει ως αποτέλεσμα την πολύ καλή απόδοση των χρωμάτων διατηρώντας τις φυσικές σκιές του ανάγλυφου της διακόσμησης. Σε περίπτωση που εκτίθενται μέσα στη βιτρίνα πολλά αντικείμενα σε διαφορετικά ύψη, προτείνεται ο ομοιόμορφος φωτισμός του χώρου με μεγάλη λαμπρότητα. Κάτι τέτοιο μπορεί να πραγματοποιηθεί με φωτισμό εξωτερικά ή εσωτερικά. Αυτό το συναντάμε συχνά και πραγματοποιείται με τη βοήθεια μεγάλων προβολέων που τοποθετούνται εξωτερικά των καταστημάτων και φωτίζουν τη βιτρίνα. Οι λαμπτήρες των προβολέων αυτών έχουν συντελεστή Ra μεγαλύτερο του 85 και πρόχειρα προσομοιώνουν τόσο την καλή απόδοση των χρωμάτων όσο και τη διεύθυνση που ο ήλιος θα έμπαινε στη βιτρίνα. Αν και φαίνεται ότι αυτός ο φωτισμός είναι πλεονασματικός, λόγω του χαμηλού κόστους και της καλής απόδοσης, στη πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει. Σε καταστήματα ρουχισμού οι λαμπτήρες τεχνολογίας ΗQI που χρησιμοποιούνται στους μεγάλους προβολείς δεν φιλτράρουν τις ακτινοβολίες UV με αποτέλεσμα να ξεθωριάζουν τα χρώματα των ρούχων σε σχετικά μακροχρόνια χρήση. Επίσης πολλές φορές δε λαμβάνεται υπόψη το υαλοπέτασμα της βιτρίνας, που λόγω των οξειδίων του μαγνησίου διαθλά το φως εσωτερικά και εξωτερικά αυτής, αλλοιώνοντας μερικώς το ανάγλυφο της διακόσμησης. Συχνά οι αντανακλάσεις των προβολέων αυτών δημιουργούν αρκετό φως στον περιβάλλοντα χώρο και ουσιαστικά μειώνουν το αποτέλεσμα, για το οποίο αρχικά τοποθετήθηκαν.

Τέλος, σύνηθες λάθος που παρατηρείται σε βιτρίνες είναι η αλόγιστη χρήση φωτισμού πολλών Watt (για λόγους εντυπώσεων και ανταγωνισμού), ανεβάζοντας χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα το κόστος της ηλεκτρικής κατανάλωσης. Τα πράγματα, όμως, είναι διαφορετικά, όταν προσπαθήσουμε να φωτίσουμε την ίδια βιτρίνα με ίδια ποιότητα φωτός (Ra μεγαλύτερο του 85) εσωτερικά. Η σύγχρονη τεχνολογία των εργοστασίων των λαμπτήρων έχει κατασκευάσει ειδικούς λαμπτήρες με πολύ καλή χρωματική και ηλεκτρική απόδοση εξοπλισμένους με φίλτρα UV. Συνήθως τοποθετούνται και συνδέονται σε ράγα, πράγμα που κάνει αρκετά ευέλικτη την εγκατάσταση σε αλλαγή διακόσμησης, αφού μπορούμε εύκολα να προσθέτουμε ή να αφαιρούμε φωτιστικά ανάλογα με τις ανάγκες. Η θερμοκρασία του χρώματος φωτός κυμαίνεται μεταξύ 4200 και 5800 Kelvin, με χρωματική απόδοση Ra μεταξύ 85 και 97.

Έγχρωμος φωτισμός και βιτρίνες

Ένα άλλο θέμα που αξίζει να συζητηθεί, είναι η ύπαρξη ή όχι χρώματος στη βιτρίνα. Το χρώμα στη βιτρίνα είναι ένα μέσο το οποίο την κάνει αναμφίβολα πιο ελκυστική. Έχει όμως μεγάλη σημασία το πως θα χρησιμοποιηθεί. Στο προηγούμενο παράδειγμα βιτρίνας με ρούχα, η χρήση χρώματος θα μπορούσε να βοηθήσει την διακόσμησή της, παρουσιάζοντας ένα θεατρικό σκηνικό με πρωταγωνιστές τις κούκλες. Με αυτό τον τρόπο θα επικεντρωνόταν το ενδιαφέρον του πελάτη κατ’ ευθείαν στην κούκλα, ενώ το σκηνικό της βιτρίνας θα έδινε βάθος και υπόσταση στο χώρο. Φανταστείτε τώρα αν αυτοί οι έγχρωμοι φωτισμοί οδηγούνταν από μια κονσόλα όπου με πάτημα ενός κουμπιού ή αυτόματα θα μπορούσαν να αλλάζουν θέση και χρώμα. Έτσι θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια εναλλαγή "διαθέσεων" στη βιτρίνα όπως π.χ. party, drama, glamour, καθώς και αλλαγή ύφους με απλή χρήση διαφορετικών χρωμάτων ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Σε πιο απλές εφαρμογές θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί έγχρωμος φωτισμός πίσω από τα εκθέματα ή σε κάποιο πλαϊνό τοίχο, υπογραμμίζοντας το ύφος της βιτρίνας.

Βιτρίνα όλο το μαγαζί

Ακόμη και ένα μικρό και στενό μαγαζί με περιορισμένο χώρο βιτρίνας θα μπορούσε να μεταμορφωθεί όλο σε ενιαία βιτρίνα, αν οι κούκλες τοποθετηθούν σε διάφορα σημεία μέσα στο κατάστημα χωρίς να κρύβει η μια την άλλη. Σε αυτή την περίπτωση προτείνεται ο ξεχωριστός φωτισμός κάθε κούκλας με λευκό ψυχρό προβολέα spot, ενώ οι περιμετρικοί τοίχοι και το πάτωμα θα φωτίζονται με χρώματα. Η εντύπωση που θα έχουν τις βραδινές ώρες οι περαστικοί έξω από το εν λόγω μαγαζί θα είναι σίγουρα θετική, καθώς με μια ματιά θα εισπράττουν μια διακοσμητική άποψη και μια μεγάλη βιτρίνα η οποία θα έχει έκφραση και αντίληψη. Φαντάζεστε μετά από αυτήν την εμπειρία, τι εντύπωση θα του κάνει η επόμενη βιτρίνα, όπου απλά θα φωτίζονται μερικές κούκλες με κάποια φώτα!

Ο φωτισμός μιας βιτρίνας είναι πολύ σημαντικός παράγοντας, παρότι βεβαίως, σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τη διακόσμησή της. Ο διακοσμητής θα πρέπει να συνεργαστεί με το μηχανικό φωτισμού για την εξασφάλιση του καλύτερου δυνατού τελικού αποτελέσματος. Σε γενικές γραμμές, πάντως, ειδικά για βιτρίνες συνίσταται η χρήση φωτιστικών με λαμπτήρες που έχουν υψηλό Ra (δηλαδή Ra μεγαλύτερο του 87), μεγάλη απόδοση και θερμοκρασία χρώματος μεγαλύτερη από 5000 Kelvin. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγονται οι μεγάλοι προβολείς εξωτερικά του καταστήματος, διότι αν και φωτίζουν τη βιτρίνα, δημιουργούν πολλές αντανακλάσεις στον περιβάλλοντα χώρο, με αποτέλεσμα να μην παρουσιάζονται σωστά τα εκθέματα.

Τέλος, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στη χρήση χρώματος. Ο έγχρωμος φωτισμός πάνω σε ρούχα προτιμότερο είναι να αποφεύγεται, γιατί αλλοιώνει την αντίληψη του χρώματος των ρούχων. Αντιθέτως, ο έγχρωμος φωτισμός προσθέτει "έκφραση" όταν φωτίζει ουδέτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία...

Τεχνική ορολογία

Δείκτης Απόδοσης Χρωμάτων(Ra): Δηλώνει την ικανότητα του λαμπτήρα να αποδίδει τα φυσικά χρώματα και μετράται αντικειμενικά με κλίμακα από 0 έως 100. Όσο ο δείκτης προσεγγίζει το 100 τόσο καλύτερης ποιότητας κρίνεται το φώς του λαμπτήρα (Το φως της ημέρας είναι 100 Ra).

Θερμοκρασία χρώματος: Υπολογίζεται σε βαθμούς Kelvin και χαρακτηρίζει ένα χρώμα ως ψυχρό ή ζεστό.

Λαμπρότητα: Η ποσότητά φωτός που εκπέμπεται από μια φωτεινή πηγή ή ανακλάται από μια φωτισμένη επιφάνεια.

Φωτισμός επιφανείας: Είναι η ποσότητα φωτός που φτάνει σε μια επιφάνεια και μετριέται σε lux (LX)

Απόδοση λαμπτήρα: Εκφράζεται με το λόγο της εκπεμπόμενης ποσότητας φωτός ανά μονάδα ηλεκτρικής ενέργειας.

Του Γιάννη Σκόνρδα

Σχεδιαστή Αρχιτεκτονικών Φωτιστικών Συστημάτων

(Πηγή: infostore)